Các bác sĩ da liễu đã phân loại da dựa trên lượng sắc tố và được đánh số từ 1 đến 6. Số 1 là da trắng, theo thứ tự tiếp theo là nâu nhẹ đến số 6 là màu da sẫm.
Nhiều người cho rằng da nâu sẽ không bắt nắng và vì thế ít bị nám. Thực ra điều này chỉ đúng một phần. Da sẫm màu vẫn có độ nhạy cảm nhất định với ánh nắng. Ánh nắng xuyên qua làn da trong thời gian dài sẽ phá hủy collagen. Làm da xấu đi, lão hóa da và có thể gây ung thư da.
Lượng ánh nắng mặt trời gây ra cháy nắng lên mỗi loại da là khác nhau. Vào mùa nắng, trong 15 phút, nếu da bạn thuộc loại da trắng thì da bạn bắt nắng và cháy nắng ngay. Còn với những người da sậm (dark skin) thì ít có nguy cơ cháy nắng hơn.
Nguyên nhân nào quyết định đến sự bắt nắng khác nhau của các loại da?
Đó chính là hắc sắc tố melanin. Melanin bảo vệ da dưới tác động của ánh nắng. Những người có làn da sẫm màu ít khi bị cháy nắng là nhờ lượng melanin phân bố trên biểu bì da dày đặc hơn. Ở màu da sậm (dark skin) số 5 và số 6, da sẽ mang nhiều melanin hơn so với những người da trắng.
Theo Bác sĩ da liễu, Melanin là chất được sản sinh ra khi tế bào da tiếp xúc với ánh sáng mặt trời. Các chất này sẽ hội tụ lại để tạo thành hàng rào bảo vệ tế bào da bên dưới. Giúp cho ADN trong tế bào không bị biến đổi.
Đó là lý do tại sao những người có làn da tối màu tự nhiên sẽ ít bị cháy nắng hơn, trong khi những người có làn da sáng hơn sẽ dễ bị bỏng hơn. Cháy nắng có thể làm tăng nguy cơ ung thư da, bao gồm cả khối u ác tính. Nhưng tiếp xúc với tia cực tím có thể làm tăng nguy cơ ung thư da ngay cả khi không gây cháy nắng. Vậy Melanin có vai trò rất tốt để đảm bảo việc sống còn của chúng ta.
Da và tóc của tất cả mọi người đều thể bị ảnh hưởng bởi ánh nắng mặt trời và các dạng tia cực tím (UV) khác nhau. Những người có làn da sáng có nhiều khả năng bị tổn thương da do tia UV (và bị ung thư da), nhưng những người da tối màu, bao gồm cả những người thuộc bất kỳ dân tộc nào, cũng có thể bị ảnh hưởng. Chủ yếu là ít hay nhiều mà thôi.
Vậy, kết luận cho câu hỏi đầu bài là: bất kỳ màu da nào cũng có nguy cơ bị nám da do ánh sáng mặt trời. Tuy nhiên người có làn da trắng và mỏng có nguy cơ cao hơn. Hãy chú ý bảo vệ nhiều hơn. Bên cạnh màu da, các yếu tố khác cũng có thể ảnh hưởng đến nguy cơ tổn thương do tia UV.
Bạn cần đặc biệt cẩn thận dưới ánh nắng mặt trời nếu bạn:
- Bị ung thư da từ trước
- Có tiền sử gia đình mắc bệnh ung thư da, đặc biệt là khối u ác tính
- Có nhiều nốt ruồi, nốt ruồi không đều hoặc nốt ruồi lớn
- Có tàn nhang và bỏng trước khi sạm da
- Có làn da trắng, mắt xanh hoặc xanh lục, hoặc tóc vàng, đỏ hoặc nâu nhạt
- Sống hoặc nghỉ ở độ cao lớn (tia UV càng mạnh thì bạn càng lên cao)
- Sống hoặc nghỉ ở vùng khí hậu nhiệt đới hoặc cận nhiệt đới
- Làm việc trong nhà cả tuần và sau đó tiếp xúc với ánh nắng mặt trời vào cuối tuần
- Dành nhiều thời gian ngoài trời
- Có một số bệnh tự miễn, chẳng hạn như lupus ban đỏ hệ thống (SLE hoặc lupus)
- Có một số điều kiện di truyền làm tăng nguy cơ ung thư da, chẳng hạn như xeroderma sắc tố (XP) hoặc hội chứng ung thư biểu mô tế bào đáy nevoid (hội chứng Gorlin).
- Có một tình trạng y tế làm suy yếu hệ thống miễn dịch của bạn, chẳng hạn như nhiễm HIV (vi rút gây ra AIDS)
- Đã được ghép tạng
- Uống thuốc làm giảm hoặc ức chế hệ thống miễn dịch của bạn
- Uống thuốc làm cho làn da của bạn nhạy cảm hơn với ánh sáng mặt trời
- Hỏi bác sĩ, y tá hoặc dược sĩ của bạn nếu bạn đang dùng bất kỳ loại thuốc nào có thể làm tăng sự nhạy cảm của bạn với ánh sáng mặt trời.
Cho dù làn da của bạn nhạy cảm với ánh nắng mặt trời như thế nào, điều quan trọng là bạn phải biết cách bảo vệ bản thân khỏi tia UV